Toplumsal Etkisi

İstanbul'a Mehtaplı Geziler

1920’li yıllar… Osmanlı Devleti çöküş sürecinde, Birinci Dünya Savaşı ve Mütareke yıllarını yaşamış, Kurtuluş Savaşı mücadelesi, bütün yurtta kahramanlık destanına dönüşmüştü. Toplum hem heyecan hem yorgunluğu; hem umudu hem de savaşın acı izlerini aynı anda yaşıyordu.

Bu tabloda, eski görkemli ve hareketli günlerinden uzaklaşan Boğaziçi, toplumda yeterince rağbet görmüyordu. Bu durum, Şirket-i Hayriye vapurlarına olan ilgiyi de azaltıyordu. Dolayısıyla, yolcu taşımacılığındaki canlılığı ve yoğunluğu yeniden sağlamak, yolcu sayısındaki gerilemeyi durdurmak için taşınan yolcu sayısını artırmak için Şirket-i Hayriye yetkilileri, bir dizi önlemler geliştirme ve işletmecilik uygulamaları sergileme kararı almıştı. Bu uygulamalardan günümüze de uzanan Mehtap Gezileri, İstanbul tarihinin değişmez renklerinden biri olmuştu. Özellikle, 1930’lu yıllarda, İstanbul’ da eğlence ve dinlence yaşamına yeni boyutlar kazandıran Mehtap Gezileri ve Boğaziçi’ne diğer gezintiler unutulmaz örnekler niteliğindeydi. Şirket-i Hayriye, Mehtap Gezileriyle İstanbul halkının gündelik yaşamında; sıradan bir ulaştırma işletmesinin sınırlarını aşan biçim ve boyutta örnekler sunarak, halk kültürü içinde önemli bir yer edinmişti. Mehtaplı Geziler, Şehir Hatları A.Ş. tarafından İstanbulluların keyifli bir hafta sonu geçirmeleri amacıyla, düzenlenmeyi sürdürüyor.

Büyük Yazardan Mehtaplı Gezi Anlatımları

Son mehtap âlemlerine tanık olmuş olan yazar Abdülhak Şinasi Hisar, Boğaziçi’ ne özgü bu eğlence türünün bütün ayrıntılarını yapıtlarında anlatmıştı. Kayıklarda gerçekleştirilen bu âlemler, Şirket-i Hayriye’ nin girişimi ile daha geniş kapsamlı hale gelmişti. 1930’ların ortalarına gelindiğinde, Şirket-i Hayriye İdaresi, Boğaziçi’nde mehtap âlemlerini yeniden canlandırmak üzere harekete geçti.

Türk Sanat Müziği'nin ve Tiyatronun Yıldızları

Bu âlemlerin ilki 4 Ağustos 1936 Salı günü gerçekleştirilmişti. Çiçeklerle süslenmiş ve rengârenk ışıklarla aydınlatılmış bir sal hazırlanmıştı. Bu sal üzerinde, bir saz heyetinin yanı sıra, bir zeybek ekibi de sahne almıştı. Gecenin yıldızları, Türk Sanat Müziği’nin önemli icracılarından Denizkızı Eftalya ve Şehir Tiyatrosu aktörlerinden Hazım Körmükçü’ydü.

Şirket-i Hayriye İdaresi üç vapuru talep çok olursa kullanılmak üzere hazırda tutmayı ve iki vapuru hareket ettirmeyi düşünürken, halkın 37,5 lira gibi ucuz bir fiyata böyle bir eğlenceye çok rağbet etmesi üzerine, Şirket-i Hayriye on dört vapur kaldırmıştı. Sahne olarak kullanılan salın etrafını çeviren vapurların yanında, çok sayıda kayıkla da halk bu konvoya katılmıştı. Gezinti Bebek’ten başlamış, Kanlıca’ya, Kanlıca’dan Yeniköy’e, Yeniköy’den ise Beykoz ve Büyükdere’ye uzanmıştı. İstanbul halkının büyük beğeni ve ilgisini kazanan mehtap âlemlerine katılan yıldızlar arasında Türk Sanat Müziği’nin değerli isimleri Safiye Ayla ve Şadi Işılay da yer almıştı.